Icchok Kacenelson. Bard w szeolu

Icchok Kacenelson jest szerzej znany jako autor jednego utworu: Dos lid fun ojsgehargetn jidiszn folk, który należy do kanonu literackich świadectw Zagłady. Ta 900-wersowa Pieśń powstała w obozie internowania w Vittel we Francji, gdzie poeta spędził ostatni rok życia. Po deportacji do obozu przejściowego w Drancy został wywieziony do Auschwitz, gdzie zginął w komorze gazowej. Pieśń to zarazem „Epitafium”: jedyny w swoim rodzaju kamień nagrobny dla wymordowanych europejskich Żydów.

Niniejsza praca to pierwszy z trzech planowanych tomów poświęconych Pieśni. Ich celem jest podsumowanie projektu dwojga autorów. Nasza współpraca zawiązała się podczas rozmów o niemieckim przekładzie poematu pióra Wolfa Biermanna, niemieckiego barda i poety. Jego tłumaczenie z 1994 roku stanowi najważniejszą cezurę w dziejach światowej recepcji „Epitafium”. Utwór, w którym autor napisał o narodzie niemieckim, że cały „nie jest przecież wart jednej łzy zrozpaczonego żydowskiego dziecka”, stał się w Niemczech wydarzeniem kulturalnym i politycznym.

„Książka jest wynikiem żmudnej kwerendy i dowodem wielkiego zaangażowania dwojga autorów w opisanie losów i przedstawienie twórczości wybitnego żydowskiego poety Icchoka Kacenelsona. Do tej pory powstało bardzo mało prac na jego temat, a w kontekście polskim autorzy książki są właściwie jedynymi badaczami zajmującymi się konsekwentnie od kilkunastu lat tym tematem. Reasumując, uważam, że praca Andrzeja Pawelca i Magdaleny Sitarz stanowi wartościowy, potrzebny i interesujący wkład do badań nad literaturą jidysz, żydowskim kontekstem kulturowym i historią Zagłady”.

Fragment recenzji prof. dr hab. Moniki Adamczyk-Garbowskiej, UMCS

Andrzej Pawelec jest pracownikiem naukowym Instytutu Filologii Angielskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie uczy filozofii, teorii języka oraz przekładu. Wydał m.in. Znaczenie ucieleśnione (Kraków 2005) i Metafora pojęciowa a tradycja (Kraków 2006). W ostatnich latach prowadzi wraz z żoną, Magdaleną Sitarz, badania nad Pieśnią o zamordowanym żydowskim narodzie Icchoka Kacenelsona, jej przekładami oraz recepcją.

Magdalena Sitarz jest pracownikiem naukowym Instytutu Filologii Germańskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie wykłada literaturę niemieckojęzyczną, jak również prowadzi badania nad literaturą i kulturą jidysz XX wieku. Najważniejsze publikacje: Z dziejów jidysz – jednego z języków żydowskich. Wprowadzenie do nauki języka dla szkół wyższych (Kraków 1992), Yiddish and Polish Proverbs – Linguistic and Cultural Contacts (Kraków 2000), Literatura jako medium pamięci. Świat powieści Szolema Asza (Kraków 2010), Literature as a Medium for Memory. The Universe of Sholem Asch’s Novels (Frankfurt am Main 2013).